Lezen en Luisteren in de Bibliotheek van de Toekomst, Nadia Palliser
Ik heb mij altijd afgevraagd of je een sprookje kan lezen zoals je naar muziek luistert. Luisteren en lezen zijn twee verschillende dingen. Alhoewel er pogingen zijn gedaan beiden te verbinden. In het muzikale sprookje Peter en de Wolf uit 1936 wordt afwisselend voorgelezen en muziek gespeeld. Elke karakter heeft zijn eigen instrument. Zou dit idee om lezen en luisteren aan elkaar te knopen nog verder doorgevoerd kunnen worden?
In mijn onderzoeksplan 'Playful Literacies' droom ik over een sprookje waarin je lezer en speler tegelijk bent. Wandelend door een labyrint, in een auditieve omgeving word je voor keuzes gesteld die je verder brengen in het verhaal. Je maakt kennis met de heldin Ushas, een meterologisch student die obsessief het weer opmeet. De data die ze verzamelt, krijgt een andere functie dan waar het voor bedoeld is. Al lezend kom je in een sound-scape en kun je verschillende routes lopen in het verhaal.
Multi-sensorisch lezen gaat over het gebruik van andere zintuigen ter ondersteuning van dit lezen. Iedereen kent de ervaring van een boek dat ruikt naar oud papier, hoe de bladzijde aanvoelt. Dat geeft een heel andere leeservaring als het lezen van een e-book op een e-reader.
Geluid
In het ontwerpproces van gebouwen en ruimten speelt geluid een belangrijke rol: stilte heerst in de bibliotheek, de schoolbel geeft aan dat de les is afgelopen en het tikkende stoplicht waarschuwt blinden. Dat dit ontwerp niet altijd even effectief is, werd ik me bewust in de wachtruimte van NS. Het piepgeluid dat vertelt dat je aan de beurt bent, is voor waar je ook heen reist hetzelfde. Daardoor werd ik ook opgeschrikt als het loket van de internationale reizen beschikbaar was, terwijl ik niet naar het buitenland ging. Bij ieder piep keek ik op. Beter was geweest, zo dacht ik, als er voor de internationale reiziger een ander geluid was geweest. Is hier niet over nagedacht?
Dick Raaijmakers, pionier in elektronische muziek, is op Deaf te zien is met het kunstwerk Ideophone 1, een geluidsinstallatie Raaijmakers voorspelde dat de luisteraar emancipeert, waarmee hij bedoelt dat de luisteraar niet meer passief in een stoel zit, maar deel wil uitmaken van dat wat er gebeurt. Ik vraag mij af of dat ook voor lezen geldt. Momenteel worden er pogingen gedaan tot vernieuwde leescultuur, waarin op een andere manier met geschreven tekst wordt omgegaan. In bibliotheken worden experimenten gedaan met volwassenen die op basis van een literair fragment aan het schilderen slaan.
De bibliotheek is een van de laatste openbare ruimtes waar je niets hoeft te kopen. Hoewel bibliotheek en boekenwinkel de strijd verliezen van het internet, heeft de openbare bibliotheek alle winkelprincipes met enige wanhoop omarmd. Prima, er is een koffiebar tussen de boekenkasten en we kunnen schilderen in de bibliotheek. Maar de collectie verandert: de aankoop van boeken daalt en het digitale aanbod neemt toe.
De functie van de bibliotheek is veranderd. Als je iets wilt weten ga je niet meer naar de bibliotheek maar zoek je online. Wat is dan de meerwaarde van de bibliotheek? Hoe zal de collectie er over vijf jaar uitzien? Zal de lezer op een andere manier gaan lezen door actief mee te doen?
