Wespenkwak, John de Weerd

Woensdagochtend half tien. Het DEAF Symposium 'Vital Beauty' begint. Ik ben ook benieuwd wat Vital Beauty is. Van half tien tot het eind van de middag proberen Lars Spuybroek, Thierry Bardini, Wendy Steiner, Arjen Mulder, Timothy Ingold en Philip Beesley antwoord te geven op de vraag of het eeuwenoude begrip van schoonheid in de 21ste eeuw nog aan belang en terrein kan winnen. Ik hoop van wel.

Waarom eigenlijk niet?

In alle presentaties staat Vital Beauty, de schoonheid van interactie en de uitwisseling tussen het kunstwerk en de toeschouwer centraal. Thierry Bardini komt halverwege de dag met een anekdote, waarin hij vitale schoonheid uitlegt. Het type schoonheid waarbij het kunstwerk en de toeschouwer met elkaar versmelten en wederzijds beïnvloeden, zonder verder praktisch doel.

Wespenkwak

Bardini vertelt over een orchidee. Het is een belangrijk voorbeeld van de filosoof Deleuze. De Cryptostilis orchidee kan mannetjeswespen verleiden door zich te verplaatsen in wat zij aantrekkelijk vinden. De plant weet het zo te spelen dat de mannetjeswesp met de bloem wil paren en er zelfs klaarkomt. Veel mannetjeswespen verkiezen de orchidee boven hun vrouwelijke soortgenoten. Deze vrouwtjeswespen reageren daarop door zelf dubbele genenparen aan te maken waardoor ze zich zonder man kunnen voortplanten.

Darwin

Volgens natuurlijke selectie is het zonde dat het sperma van de mannetjeswespen in de orchidee terecht komt en niet in de vrouwtjeswesp. Immers, de orchidee bezorgt de wesp geen nakomelingen. Toch kiest de mannetjeswesp voor de bloem. Omdat hij die kennelijk mooier en geiler vindt. En waarom ook niet? Het wederzijds genoegen van de nutteloze daad blijkt in dit geval voldoende.

Woedend

Aan het einde van de dag, na een uur of zeven, vraagt een vrouw op de eerste rij zich ontevreden af waarom de sprekers er niet in zijn geslaagd uit te leggen wat schoonheid is. Ze blijven haar een antwoord schuldig. Zij wilde het over schoonheid en politiek hebben maar dat onderwerp kwam niet aan de orde. Ik hoop dat ze het verhaal van de wesp nog eens terugleest. Dat is schoonheid: volkomen nutteloos maar wel van de soort waar iedereen een beetje gelukkiger van wordt.